کار با قیچی و کاغذ
هدف: کودک کار با قیچی و کاغذ را با انجام مراحلی یاد می‌گیرد.
وسایل مورد نیاز: قیچی، کاغذ، خرده‌های کاغذ، کاغذ رنگی، خمیر بازی، پارچه کتان.
نکاتی به والدین:
آموزش کار با قیچی و کاغذ، باید از دوران پیش دبستانی شروع شود و در سنین بالاتر کودک می‌تواند فعالیت‌های پیچیده‌تری را با قیچی و کاغذ انجام دهد.
در این فعالیت، مراحل اولیه و ساده آن بهتر است در سنین قبل از دبستان انجام شود. با این وجود برخی از کودکان ممکن است استعداد بیشتری در کنترل و کار با ابزارها از جمله قیچی و کاغذ داشته باشند (در حالی که عده‌ای در انجام این قبیل فعالیت‌ها ضعیف هستند) که والدین در هنگام آموزش باید به این نکات توجه کنند.
مهارت در کار با قیچی و کاغذ موجب می‌شود که کودک در فعالیت‌های هنری و کاردستی پیشرفت کند. در این صورت می‌توانید با کمک کاردستی بسیاری از مفاهیم درسی را به کودکان آموزش دهید.
روش اجرا:
باید توجه کرد که انجام این فعالیت مستلزم هماهنگی حرکت دست و بازو و همچنین چشم و دست می‌باشد. لذا اگر کودک در مسئله دچار مشکل است، آمادگی لازم را برای این فعالیت را نخواهد داشت.
مرحله اول: برش با خمیر و پارچه کتان
برای آنکه کودک حرکات دست خود را کنترل کند، ابتدا به وی خمیر بازی بدهید و از او بخواهید آن را به قطعات کوچک ببُرد. از آن جایی که بر خلاف کاغذ، خمیر می‌تواند به هر شکلی درآید و بریده شود، نیازی نیست که کودک بتواند آن را خوب برش دهد. (برای ایجاد انگیزه در کودک به او بگویید فرض کن که این بیسکویت هست و تو می‌خواهی آن را ببُری). در صورت نیاز والدین می‌توانند با دست خود به کودک کمک کنند تا حرکات دستش را با قیچی کنترل کند. سپس می‌تواند به جای خمیر از پارچه کتان استفاده کنید و از کودک بخواهید آن را به قطعات کوچک ببُرد و از آن برای نشان دادن پوشش بدن یک بره یا دانه‌های برف استفاده کند.
مرحله دوم: برش با خرده‌های کاغذ
مقداری کاغذ خرد شده به رنگ‌های مختلف در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید کاغذها را برش داده و از آن‌ها برای برگ درختان استفاده کند. می‌توانید رنگ برگ‌ها را با فصل آن‌ها تغییر دهید، یا برای پوشاندن سطح اشکال از آن استفاده کنید. از خرده کاغذهای قهوه‌ای می‌توانید برای نشان دادن کوه یا قلوه‌سنگ‌ها استفاده کنید.
مرحله سوم: برش خط مستقیم
برای برش خط مستقیم ابتدا کودک باید آن را با فردی که کاغذ را نگه داشته تمرین کند. اما به‌تدریج خودش باید کاغذ را نگه دارد و با دست دیگرش کاغذ را ببرد. برای برش خط مستقیم باید تیغه قیچ حدود 90 درجه باز شود و رو به بالا بریده شود تا قیچی روی کاغذ سر نخورد. در وهله نخست از کودک بخواهید خطوط کوتاه (حدود پنج سانتی‌متر) ببُرد، سپس طول را افزایش دهید.
می‌توانید این تمرین را با دیگر مهارت‌ها ترکیب کنید. مثلاً اگر کودک در به کارگیری مداد پیشرفت کرده است، از او بخواهید یک خط مستقیم را رسم کرده و سپس آن را ببُرد یا خط تا شده روی یک کاغذ را ببرد.
در برش خط مستقیم به نکات زیر توجه کنید:
- خط را پررنگ و ضخیم رسم کنید (این کار را می‌توانید با ماژیک و یا مداد شمعی انجام دهید).
- رنگ خطوط را تغییر دهید.
مرحله چهارم: برش مستقیم با چرخش
به کودک آموزش دهید که کاغذ را با کمک دستش بچرخاند و برش را متوقف کند. قبل از آن که کاغذ را بچرخانید، از او بخواهید برش را با زاویه‌های بزرگ‌تر از 90 درجه انجام دهد و به تدریج زاویه‌های کوچک‌تر را ببُرد. برش مستقیم با گردش برای آموزش اشکال هندسی مانند مربع و مثلث مناسب است.
مرحله پنجم: برش خطوط منحنی و دایره‌ای
برای برش دایره کاغذ باید به طور ممتد بچرخد. از آنجایی که این عمل در ابتدا برای کودک مشکل است، لذا از کودکان بخواهید با برش‌های کوتاه منحنی شکل که روی کاغذ رسم شده است شروع کند. سپس از کودک بخواهید اشکال دایره‌ای شکل را ببُرد. در برش دایره نیز بهتر است، ابتدا با دایره‌هایی با شعاع بزرگ‌تر شروع کنند و به تدریج برش دایره‌های کوچک‌تر را تمرین کنند. با برش دایره‌ای در اندازه‌های مختلف می‌توانند اشکال هنری درست کنند. مثلاً با روی هم قرار دادن دایره‌هایی با اندازه‌های متفاوت می‌توانند تصویر یک کرم را درست کنند. یا با برش دادن شعاع دایره تا مرکز آن و چسباندن دو لبه شکاف آن می‌توانند تصویر یک مخروط را درست کنند.
مرحله ششم: برش اشکال مختلف
در این مرحله می‌توانید ترکیبی از اشکالی که کودک قبلاً با آن‌ها کار کرده است را با آن‌ها تمرین کنید. ابتدا از اشکال ساده‌تر شروع کنید، سپس فرم‌های ناموزون و پیچیده تمرین کنید.
مرحله هفتم: برش تصاویر ساده
هنگام برش تصویر ساده برای کودک ممکن است مشکلات زیادی در انتخاب خطوطی که باید برش داده شود، ایجاد شود.
بنابراین بهتر است:
- تصویر یک رنگ معین داشته باشد.
- به کودک کمک کنید تا قبل از شروع، انگشتان را روی محیط شکل قرار دهد.
- شکل را رنگ کنید. در این صورت برای کودک شناسایی آن آسان‌تر خواهد بود.
مرحله هشتم: برش‌های متنوع
برای ایجاد تقویت در کنترل دست‌ها و پیشرفت در برش، می‌توان کارهای زیر را انجام داد:
- از قیچی پشم‌چینی و باغبانی که کنترل آن مشکل‌تر از قیچی‌های معمولی است، برای انجام فعالیت‌های قبلی استفاده کنید.
- از کاغذهای ضخیم و مقوا استفاده کنید. اگر مقوا در دسترس نباشد، می‌توانید، از کودکان بخواهید چند کاغذ را روی هم قرار داده و سپس برش دهند.
- کودکان می‌توانند یک دایره از جنس کاغذ آلومینیمی را ببرند، سپس برش‌هایی روی مرکز آن ایجاد کرده و آن را مانند کیک قاچ کرده و روی هر قاچ یک تصویر رسم کنند.
- می‌توانید از کودکان بخواهید نخ و یا کاموا را در قطعات مختلف ببرند و آن‌ها را روی محیط دایره بچسبانند.